The Tale of the Stupa and a Small Box of Rice

 

Today I started my day early and had very small breakfast, by the time I had a chance to have lunch it was about 2:30 pm so I was starving. I ordered a lot of dishes including a whole deep fried chicken. Of course I could finish only ¼ of all portions in front of me. That reminded me of a story I learned from my primary school. The story, as told in various forms throughout the years, is Buddhist folklore about a son who disrespects his mother because of his hunger, ending up with him accidentally killing her in his anger and thoughtlessness. Thankfully, I didn’t harm anyone myself.

Here is one short version.

The little rice box that killed his mother

ครั้งหนึ่งเมื่อหลายร้อยปีมาแล้วที่บ้านตาดทอง ในฤดูฝนมีการเตรียมปักดำกล้าข้าว ทุกครอบครัวจะออกไปไถนาเตรียมการเพาะปลูก  มีครอบครัวของชายหนุ่มคนหนึ่งซึ่งกำพร้าพ่ออายุราว 30 กว่าปีมีนามว่า ทอง  เขาอาศัยอยู่กับแม่อายุ ราว70 กว่าปี ชื่อยายทองสา

Once upon a time, a few hundred years ago at Tad Tong village in the rainy season. Every family was out ploughing the field and preparing it for rice farming. One of the village families has a 30 year-old man  named Tong, who was fatherless, and he lived with his 70 years-old mother named Tongsa.

วันหนึ่งเขาไถนาอยู่นานจนสาย  ตะวันขึ้นสูงแล้วรู้สึกเหน็ดเหนื่อยอ่อนเพลียมากกว่าปกติ และหิวข้าวมากกว่าทุกวัน  ปกติแล้วแม่ผู้ชราจะมาส่งก่องข้าวให้ทุกวัน แต่วันนี้กลับมาช้าผิดปกติ

One day he went farming early in the morning until late, he felt more exhausted than usual and starving for food. Usually his mother brought him a lunch box every day, but today she was late.

เขาจึงหยุดไถนาเข้าพักผ่อนอยู่ใต้ต้นไม้ ปล่อยเจ้าทุยไปกินหญ้า สายตาเหม่อมองไปทางบ้าน รอคอยแม่ที่จะมาส่งข้าว

He stopped ploughing the field and rest under the shade of a tree, let his buffalo find some grass to eat, and looking to the direction of his home waiting for his mom to deliver the food .

เขารู้สึกกระวนกระวายใจและหิวมาก ทันใดนั้นเขามองเห็นแม่เดินเลียบมาตามคันนาพร้อมก่องข้าวน้อยๆ  ห้อยต่องแต่งอยู่บนเสาแหรกคาน  เขารู้สึกไม่พอใจที่แม่เอาก่องข้าวน้อยนั้นมาช้ามาก  ด้วยความหิวกระหายจนตาลาย  อารมณ์พลุ่งพล่าน  เขาคิดว่าข้าวในก่องข้าวน้อยนั้นคงกินไม่อิ่มเป็นแน่  จึงเอ่ยต่อว่าแม่ของตนว่า

He was upset and very hungry. Then he saw his mother carrying a box of food, walking lamely from a far distance. He immediately got up and walked towards her accusing her for being late.

” แม่มัวทำอะไรอยู่ รู้หรือเปล่าว่าข้าหิวจวนจะเป็นลมอยู่แล้ว” ” อย่าโกรธเลยลูก” แม่หยุดยืนหอบหายใจถี่ๆด้วยความเหน็ดเหนื่อย เนื่องจากเดินฝ่าเปลวแดดมาเป็นระยะไกล ” แม่เป็นไข้ไม่ค่อยสบายพอลุกไหวก็รีบหุงข้าวหุงปลาแล้ วเอามาให้เอ็งนี่แหละ ” ” แล้วทำไมถึงเอาข้าวใส่กล่องใบนิดเดียวมาให้ข้า จะพอกินได้ยังไง ” ” ถึงกล่องจะเล็ก แต่แม่ก็อัดข้าวมาแน่นนะลูก ”

” What kept you so late, MOM ? Don‘t you know that I’m starving to death?” Please, don’t be upset, son .” The mother stood panting heavily with great fatigue from a long walk in the blazing sunlight. ” I was sick. But as soon as I could get up, I cooked for you immediately.” ” Why do you bring me such a small box of rice? It won’t be enough for me!” “But I stuffed the box with a lot of rice though it is small.”

ด้วยความหิว ความเหน็ดเหนื่อย ความโมโห หูอื้อตาลาย ไม่ยอมฟังเสียงใดๆ เกิดบันดาลโทสะอย่างแรงกล้า คว้าได้ไม้แอกน้อยเข้าตีแม่ที่แก่ชราจนล้มลง แล้วก็เดินไปกินข้าว กินข้าวจนอิ่มแล้ว แต่ข้าวยังไม่หมดกล่อง จึงรู้สึกว่าตนเองตีแม่ด้วยความหิว เกิดความรู้สึกผิดชอบชั่วดี รีบวิ่งไปดูอาการของแม่

Feeling hungry, tired, angry, having a ringing in his ears and feeling dizzy, Tong didn’t want to listen to any excuses. He was furious and grabbed the yoke and hit his mother so hard that she fell down, and he walked away to eat his rice. After he was full, he realized that what his mother said was true. There was plenty rice left over in the box.  He felt guilty so he rushed to see his mom.

ทองเห็นแม่นอนนิ่งไม่เคลื่อนไหวจึงเข้าไปดู ปรากฏว่าหญิงชราล้มหัวฟาดพื้นสิ้นใจไปแล้ว ชายหนุ่มเริ่มสำนึกตัวว่าตัวเองทำรุนแรงกับแม่ เข้าไปกอดศพร้องไห้รำพันแต่แม่ของเขาก็ไม่มีวันฟื้นขึ้นมาได้อีกแล้ว

He saw his mother lying still and he rushed to her at once. The poor old woman had hit her head on the ground when she had fallen down and she was dead. Having realized how violently he had treated his mother, he hugged her dead body and cried his heart out. But his mother could in no way come back to life.

ทองได้สร้างพระธาตุขึ้นมาองค์หนึ่ง ณ ที่นั้น เพื่ออุทิศส่วนกุศลและใส่กระดูกของแม่ไว้เนื่องจากลักษณะของพระธาตุคล้ายกล่องที่แม่ใส่ข้าวมาให้ ชาวบ้านจึงเรียกว่า ”พระธาตุกล่องข้าวน้อย” ซึ่งในปัจจุบันอยู่ในเขตจังหวัดยโสธร

Tong built a stupa there to dedicate merit to his mother and to keep her bones. The stupa was shaped like that box of rice . People, therefore, called it “The stupa of a small Box of Rice.” It is situated in Yasothorn province in Northeastern Thailand.

Note: (ก่อง in Isaan is กล่อง in standard Thai)

This story is well known among Thai people. There are also songs and movies that are based on this story.

A young Thai composer born in Northern Thailand named Thanapoom Sirichang (ธณภูมิ ศิริช่าง) has turned the traditional Buddhist story into a one-act chamber opera which had its debut on March 2009 in Tasmania. This production is entitled The Lunch Box. A folk tale opera in Thai language is rather unique, and likely not to be widely known, but interesting how this story has made its way from oral folk tradition to a contemporary stage production. One scene of the opera is shown in the video clip below. The English subtitles shown above the actors are not additions on the video; these are projected above the stage in real time for the live audience at the opera.